"Odda do młodości" Adama Mickiewicza i "Któż nam powróci" Kazimierza Przerwy - Tetmajera. Interpretacja i analiza.

Wypracowanie maturalne arkusz: Maj 2008 poziom podstawowy.

Temat: Analizując fragment "Ody do młodości" Adama Mickiewicza i wiersz "Któż nam powróci" Kazimierza Przerwy - Tetmajera, porównaj przedstawione w nich obrazy młodego pokolenia oraz stosunek młodych do pokolenia ojców. Wykorzystaj konteksty historycznoliterackie.

W literaturze dość często przejawia się konflikt pokoleń. Czasem dotyczy on całych generacji, a czasem zamyka się w kręgu sporów rodzinnych. Obojętnie od jego zasięgu zawsze dotyczy ścierania się prawd,postaw, poglądów "świata młodych", który buntuję się przeciw "światowi (?) starych". Problem ten występuje również w dwóch analizowanych wierszach.
Warto zauważyć, że obaj poeci wypowiadają się w imieniu swojego pokolenia, o czym świadczy zastosowanie formy liczby mnogiej w obu wierszach. Utwory powstały w różnym okresie czasowym, co ma decydujący wpływ na ich formę i treść. Wiersz "Odda do młodości" Mickiewicza, powstał na początku XIX wieku, co przyczynia się do jego pozytywnej wymowy.
Ludzie początku wieku są optymistycznie nastawieni do wszelkich działań i zmian na lepsze. Początek wieku zawsze w literaturze stanowił czas wielkich zmian i marzeń, dostarczał nowych sił. Zupełnie inną wymowę ma wiersz Tetmajera "Któż nam powróci", który powstał pod koniec XIX wieku, kiedy to przychodzi czas na rozliczenia z przeszłością, dokonanie bilansu epoki, co przyczynia się do upadku ducha zmian, na które pod koniec wieku jest już za późno , trzeba czekać na początek nowego.
"Odda do młodości" Mickiewicza jest wierszem dynamicznym, w którym pokolenie młodych jest pełne zapału i wiary w skuteczność podjętych działań mających na celu zmianę świata. Mimo pozorności awykonalności tych działań nowe, młode pokolenie stawia sobie poprzeczkę bardzo wysoko, bowiem mają oni przekonanie o wielkich możliwościach i nieskończonej sile, jaką daje im młodość.

("Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam, czego rozum nie złamię:
Młodości! orła twych lotów potęga, [...]")

Poeta nawołuje do pracy nad sobą, pragnąc uszczęśliwić swoim działaniem cały świat. Najważniejsza w próbie zmiany obrazu świata jest jedność grupy, współdziałanie oraz gotowość do poświęceń.
Tej determinacji działania brak pokoleniu z końca wieku Tetmajera, którzy uosabiają postawę dekadencką. Chęć i radość działania w wierszu Mickiewicza wyrażana poprzez zdania pełne emocji, kończące się często wykrzyknieniami zostają przeciwstawione pytaniom retorycznym, wprowadzającymi atmosferę beznadziejności, niemocy i rezygnacji. W wierszu Tetmajera, którego ramę kompozycyjną tworzą słowa:

"Któż nam powróci te lata stracone
bez wiosennego w wiośnie życia nieba? ..."

wyrażające poczucie straconej młodości. Będąc młodymi nie odczuwali oni radości, konieczności i pragnienia zmiany świata. Poczuciu straty oddawanym poprzez pytania retoryczne towarzyszy żal adresowany do pokolenia "starych", którzy w spadku pozostawili brak siły i odwagi do działania. Z wiersza Tetmajera wyłania się obraz młodych, którzy są osamotnieni, niezrozumiani i nieakceptowani. Z tego wiersza nie wynika też, jakie nowe idee miały zastąpić te stare, młodzi świadomie i celowo zrzucili się "troski o świat", co w erze końca XIX wieku, opanowanej przez poglądy Schopenhauera może świadczyć o braku konkretnego kierunku działania. Życie młodych skazane na cierpienie i uzależnione od losu/przeznaczenia, wpływa na ich obraz przyszłości, który jawi się, jako katastrofa. Młodzi są przekonani, że brak działania wynika z winy ojców, którzy są przekonani, iż to właśnie młodzi zmienią świat oraz dodadzą im - ojcom otuchy i siły. Tu zamyka się błędne koło, bo oczekiwania starych wobec młodych nie spełnią się, gdyż młodzi są tak samo bezsilni jak ich ojcowie.

"lecz my, z waszego wykarmienie chleba,
jak wy, nie mamy odwagi i mocy"

W wierszu Tetmajer młodzi w istocie nie różnią się niczym od starych. W tekście występują poglądy starych. Natomiast w wierszu Mickiewicza pokolenie młodych nie dopuszcza do głosu swoich ojców zarzucając im przy tym konserwatyzm i apatię (bądź marazm, inercję ...). Młodzi wierzą w konieczność i skuteczność podjętych decyzji, gdyż świat zbudowany na poglądach poprzedniej generacji nie jest niczym dobrym - wymaga zmian, których oni mogą dokonać za sprawą zaangażowania, bezinteresowności i zapału.
Oba te wiersze pokazują konflikt pokoleń. Mickiewicz nadał swojemu wierszu formę manifestu, natomiast Tetmajer formę skargi i żalu. Pokolenie Mickiewicza pełne zapału i chęci działania, stojące u początku XIX wieku widzi swoją przyszłość pozytywnie. Pokolenie Tetmajera przekonane o swojej niemocy, bezsilności, nastawione pesymistycznie i biernie, uważa swoją przyszłość za straconą - katastrofę.