Tomasz Różycki "Dwanaście stacji" + nawiązanie do "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. Matura MAJ 2007, PR

Temat: Obraz małej ojczyzny w początkowym fragmencie poematu Tomasza Różyckiego Dwanaście stacji. Jaką rolę odgrywają w tym tekście nawiązania do Pana Tadeusza?

            Mała ojczyzna, czyli miejsce bliskie naszemu sercu. Najczęściej stanowi ona rodzinne strony, z którymi jesteśmy związani w sposób emocjonalny, choćby ze względu na historię łączącą nas z danym miejscem.

            Każde powroty w rodzinne strony wiążą się z sentymentem, gdyż w tych miejscach pozostała cząstka naszego dzieciństwa i młodości. Bohater poematu Różyckiego powraca w swoje rodzinne strony wzorem Tadeusza Soplicy.

Jego stosunek do miasta ma się nijak do wzniosłych słów Mickiewicza rozpoczynających jego epopeję. Zamiast "Litwo, ojczyzno moja", bohater wypowiada "To miasto, chorobo moja![...]", a dopełnieniem jego uczuć jest: "[...] jakże cię nienawidzę, miasto". Opisuje on swoje miasto jako wstrętne i odrażające. Miasto, w którym głównie dba się o finanse, a nie rozwój intelektualny czy też duchowy "Miasto Stu Banków i Jednej Księgarni!". Zamiast "pagórków leśnych" i "łąk zielonych", bohater dostrzega brudną wodę w rzece zamieszkanej przez liczne rzeczne potwory.

Bohater w swoim monologu mówi, że wraca "do mieszkania na parterze" mieszącego się "nieopodal torów kolejowych i trzech barów piwnych", a nie szlacheckiego dworku "wśród pól".

Wśród rodzinnych pamiątek nie ma znanych z Soplicowa portretów Kościuszki, Rejenta czy Jasińskiego, są za to zdjęcia nazistów.

Jednakże jego rodzinny dom przywraca mu dobry nastrój i kończy się radosnym przywitaniem Babci.

            Licznie występujące w poemacie nawiązania do "Pana Tadeusza" nie służą wyłącznie podkreśleniu uznania pióra Mickiewicza, ale przekładają się na styl poematu. Różycki w ten sposób poddaje ocenie powojenne Opole, odnosząc się z dystansem i ironizując.

            Mała ojczyzna ukazana w poemacie Różyckiego to przestrzeń "dwóch twarzy". Bohater opisuje ją jako wstrętną i odrażającą, ale mimo wszystko odnajduje w niej wytchnienie, spokój i radość. Ponadto przez postać bohatera wracającego do rodzinnego miasta, ukazuje jak ważną rolę w życiu współczesnego człowieka ma znaczenie dziedzictwo, to jedno miejsce na ziemi, które jest "nasze".