Adam Mickiewicz - "Gdy mój trup..." i Maria Pawlikowska-Jasnorzewska - "Światło w ciemnościach". Matura Maj 2011pp

Temat: Analizując wiersze Gdy tu mój trup… Adama Mickiewicza oraz Światło w ciemnościach Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, porównaj ukazane w nich obrazy świata marzeń i rzeczywistości. Wykorzystaj właściwe konteksty.

Analizowane wiersze pochodzą z dwóch różnych epok, lecz łączy je podobna tematyka i podmiot liryczny będący emigrantem, co daje też odczuć nostalgiczny charakter utworów. Obaj autorzy w swoich utworach uciekają w świat marzeń i wspomnień, do czasów, gdy Polska cieszyła się wolnością i spokojem. W przypadku Mickiewicza był to czas sprzed I rozbioru, a u Pawlikowskiej - Jasnorzewskiej, sprzed II wojny światowej.

W wierszu Mickiewicza wyraźnie widać podział na świat rzeczywisty i świat marzeń. Podmiot liryczny przebywa na emigracji i nie akceptuje świata, w którym się znajduje, dlatego przenosi się w świat marzeń i wspomnień. Przenosi się na pola i łąki w rodzinne strony, gdzie jego dusza odpoczywa. W wierszu można dostrzec powiązanie z Inwokacją rozpoczynającą "Pana Tadeusza", w której Mickiewicz również powracał myślami do rodzinnych stron "Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych,[...]"

W drugim utworze również można dostrzec wyraźny podział na świat nocnych snów i marzeń oraz ten rzeczywisty, który przytłacza podmiot liryczny swoją monotonią i nieistotnymi sprawami. W przeciwieństwie do świata marzeń nie zaspokaja on potrzeb duszy, lecz tylko ciała. Dlatego podmiot liryczny ucieka w świat nocnych marzeń, powracając w nich do ojczyzny, za którą ewidentnie tęskni. W marzeniach sennych autorka przywołuje znajome miejsca, rodzinne miasto Kraków. Wyśniony, biblijny "Eden" zostaje jej odebrany wraz z dźwiękiem budzika, a powrót do monotonnej rzeczywistości jest dla niej bolesny.

Oba utwory są podobne pod względem tematyki i kreacji podmiotu lirycznego, jednakże różni się sposób przedstawienia "ucieczki duszy". W wierszu Mickiewicza, podmiot liryczny ucieka do bliżej nieokreślonego miejsca, jakim są lasy i łąki. Natomiast Pawlikowska-Jasnorzewska, przedstawia konkretne miejsce Polska, Kraków. W pierwszym utworze podmiot liryczny przenosi się do utęsknionych miejsc poprzez myśli, a w drugim poprzez sen. Zestawienie wierszy obu poetów, pokazuje różnice w wizjach romantycznego poety i tego z epoki dwudziestolecia międzywojennego. Mickiewicz spoglądając na upadającą po raz pierwszy tak mocno Polskę, nie wierzy, że jest się w stanie jeszcze podnieść, stąd pesymistyczny charakter jego wiersza. Natomiast poetka dwudziestolecia międzywojennego, żyjąca później widziała odrodzenie się ojczyzny z trwającej ponad 120 lat niewoli i to napawało optymizmem, że i tym razem się uda.