Hanna Krall - "Zdążyć przed Panem Bogiem". Matura Maj 2010pp

Temat: Na podstawie podanego fragmentu utworu Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem przedstaw przemyślenia Marka Edelmana o możliwości godnego życia w czasach Zagłady i różnych poglądach na temat godnej śmierci.

W podanym fragmencie wywiadu Hanny Krall z Markiem Edelmanem, Mark Edelman opowiada o wydarzeniach w "czasach Zagłady", których był świadkiem i uczestnikiem.

            Według Marka Edelmana żeby żyć godnie w opisywanych/opowiadanych czasach należy przede wszystkim mieć, po co i dla kogo żyć, jednocześnie nie może to być życie kosztem innej osoby. Incydent z obcinaniem brody Żydowi i reakcja tłumu powoduje, iż dla Marka Edelmana najważniejszym wyznacznikiem godnego życia jest brak upokorzenia: "Wtedy zrozumiałem, że najważniejsze ze wszystkiego jest nie dać się wepchnąć na beczkę.". W tamtych czasach ważna była też odwaga, by działać, gdyż bierność skazywała na pewną śmierć.

            Godna śmierć według Marka Edelmana to ta, którą akceptujemy ze spokojem "ci ludzie szli spokojnie i godnie". Ponadto śmierć w komorze gazowej nie była mniej godna od tej poniesionej w walce, dopóki umierający nie próbował przeżyć cudzym kosztem.

            Na postawę i przemyślenia Marka Edelmana wpłynęło wiele czynników. Żyjąc w "czasach Zagłady", był świadkiem strzelania do tłumów, upokorzenia Żydów, czy nawet Żydów idących do wagonów, którzy później kopali sami sobie mogiły lub ginęli masowo w komorach gazowych na oczach świata, który był wobec tego obojętny, a ginący umierali samotnie często bezsilni.

Stosunek Marka Edelmana do opowiadanych wydarzeń poznajmy za sprawą stosowanej przez niego ironii, ponadto tekst jest nacechowany emocjonalnie, co najpełniej oddaje jego stosunek.

Edelman często nie oddaje całego dramatyzmu cierpienia celowo pomniejszając go "[...] obiektywnie to naprawdę było śmieszne [...]", "Jak gag filmowy.".

            Mark Edelman twierdzi, że najważniejsze w "czasach Zagłady" jest zachowanie godności, której źródło możemy czerpać ze spokoju, pogodzenia się ze śmiercią i miłości. Ponadto przeciwstawia swoją opinię stereotypom głoszącym, że godna śmierć to ta przyjęta w boju, a nie w milczeniu.