Kultura antyczna [PIGUŁA - OPRACOWANIE TEKSTÓW]

DIALEKTY

·            dialekt attycki: Sofokles, Eurypides – język starożytnych mówców ateńskich, sporadycznie Iliada i Odyseja

·            dialekt joński: epos, epika i wczesna historiografia nawiązywały do języka Homera

·            dialekt eolski:  liryka Safony i Alkajosa

·            dialekt dorycki: liryka chóralna (Pindar) i bukolika (Teokryt)

Grecy przyjęli alfabet od Fenicjan (bez samogłosek)

Dialekty w dziełach Starożytnych przenikały się czego przykładem może być Iliada i Odyseja, która głównie została napisana za pomocą dialektu jońskiego, jednak posiada sporadyczne wstawki attyckiego. W dialekcie attyckim wypowiadała się znaczna większość pisarzy okresu klasycznego. Dialekty były zależne od miejsca geograficznego oraz były stosowane jako wyróżnik formalny gatunku literackiego. W okresie hellenistycznym liczne dialekty scaliły się, dając początek grece koine, która była oparta i tak w większości na dialekcie attyckim.

HUMANITAS I PAIDEIA

Tożsamość i jej wyznaczniki:

„Noce Attyckie”

Humanitas (z łac. Kultura) – pomimo podobnego wydźwięku i tego samego członu podstawowego (human-człowiek) znaczy one zupełnie, co innego niż humanizm, który odnosi się do umysłu - jest wartością intelektualną.  Nie należy również przypisywać go do pojęcia greckiej filantropii, co często bywa czynione. Bowiem te drugie oznacza rodzaj miłego usposobienia i życzliwości wobec ludzi bez żadnych zastrzeżeń. Natomiast Humanitas winno przypisywać sens greckiej paidei, a mianowicie tego, co nazywamy „kształceniem i ćwiczeniem w zakresie sztuk wyzwolonych”. Ci którzy dążą do pozyskania tej wartości są w najwyższym stopniu uczłowieczeni [ kulturalni]. Rdzeń „human” odnosi się do tego, iż ze wszystkich stworzeń na ziemi to właśnie człowiek może wykazać się troską o ten rodzaj umiejętności. Skąd mylne postrzeganie humanitas jako filantropii? W życiu towarzyskim humanitas objawia się u Rzymian takimi cechami jak: grzeczność, skromność, przyzwoitość, uprzejmość w mowie.

Paideia – W zasadzie to grecka wersja humanitas, która została przez Rzymian zapożyczona właśnie z Grecji. Paideia to wychowanie powszechne, dostępne wszystkim. Określa proces wychowania i jego rezultat, czyli kulturę.

Etnocentryzm:

- stawianie grupy własnego narodu lub etnicznej w centrum zainteresowania i wywyższanie go ponad inne. Działania te mogą doprowadzić do nacjonalizmu.

- zdrowy etnocentryzm wynika z powinności wobec własnego narodu i państwa -> postawa patriot.

-- Przykład: Grecy i Rzymianie ludy spoza własnej cywilizacji nazywali „barbarzyńcami”, a współcześnie Ślązacy nazywają „Gorolami”

Epoka Hellenistyczna wzorce:

- W epoce hellenistycznej ostatecznie obowiązuje system klasycznego wychowania, który przejmą Rzymianie i tylko z niewielkimi zmianami przekażą średniowiecznej Europie.

- Sztuka wymowy(retoryka) – wskaźnik wykształcenia i ogłady. Nazywana przez to kulturą krasomówczą

- Każdy Helle powinien być: oczytany w dziełach starych poetów, umieć mówić i pisać, posługując się przynajmniej prostymi figurami retorycznymi. Dopiero wówczas stawał się Hellenem – człowiekiem kulturalnym

GATUNKI LITERACKIE

związek gatunków i funkcji:

starożytna pieśń = grec. odé, łac. carmen

była równoznaczna z hymnem:

pean – ku czci Apollona

dytyrambos – ku czci Dionizosa

Heksametr – z gr. heksametros, czyli sześciostopowiec -uu –uu –uu –uu –uu -u w którym pierwsze 4 stopy były daktylami –uu (stopa 4-morowa złożona z 3 sylab, w tym jednej długiej i dwóch krótkich), stopa 5 była także daktylem, stopa 6 trochejem –u. Spondej natomiast to stopa złożona z dwóch sylab krótkich, akcentowanych; - -.

Metrum – tempo, ma związek z sylabami i tworzy rytm wiersza.

Mora – jednostka czasu na akcentowanie sylaby

HYMN:

Kierowany do bogów, składał się z tych samych strof. Wykonywany był zbiorowo podczas uroczystości i ofiar publicznych. Istniały również konkursy na indywidualne wykonanie hymnów. Hymny kletyczne były skierowane do nieobecnego boga. Opisuje się w nim uroki miejsca przebywania adresata, do których ma przyjść bóg, można sprecyzować szczegóły, czyli sposób przybycia, życzliwy nastrój, określa się cel przybycia – spełnienie przedłużonych błagań.

LIRYKA:

Rozwinęła się na przełomie VII/VI wieku p.n.e. jej nazwa pochodzi od instrumentu – liry. Grecy nie znali pojęcia rodzajów: Liryka, Epika, Dramat. Arystoteles za to wyróżniał dwa rodzaje poezji: narracyjną(epos) i dramatyczną (dramat), z kolei lirykę zaliczał do muzyki (przy jej akompaniamencie było wykonywana). Poezje liryczną rozbito na dwa pojęcia:

Melikę - czyli poezję śpiewaną oraz Lirykę – czyli mającą związek z lirą, czy szerzej muzyką.

→ Gatunki poezji melicznej w zależności od treści i sytuacji wykonania:

a) Pieśni adresowane do bogów:hymny sławiące bogów i bohaterów, dytyramb, prozodion

b) Pieśni adresowane do ludzi: erotikon – pieśń erotyczna, epithalamion – pieśń weselna, tren – pieśń żałobna, epinikion – pieśń pochwalna na cześć zwycięzcy igrzysk

PROSODION:

Chóralna pieśń o charakterze błagalnym lub dziękczynnym wykonywana w trakcie uroczystych procesji do świątyń lub ołtarzy bogów. Pieśń ta zazwyczaj składała się na wstępną część uroczystości, po dotarciu procesji do celu jej funkcję przejmował hymn. Przypuszcza się, że istniał również jej odpowiednik przeznaczony na drogę powrotną.

EROTIKON:

Utwór o tematyce erotycznej, w większości przypadków dotyczył uczucia do osób tej samej płci  - wyrażał wdzięk lub głębie uczucia. Jeśli dotyczył miłości kobiety i mężczyzny, to skupiał się przede wszystkim na wyszydzeniu prymitywnych instynktów

ENKOMION:

Utwór pochwalny na cześć wybitnych ludzi, mógł być śpiewany na ulicach w wesołych pochodach, bądź grupę wyćwiczonych choreutów w czasie uczt lub tuż po ich zakończeniu.

EPINIKION:

Odmiana enkomionu, wykonywana na część zwycięzcy igrzysk sportowych bezpośrednio po zwycięstwie lub w ojczyźnie zwycięzcy po jego powrocie. Utwór kładzie nacisk na prezentacje adresata i pochwałę jego osiągnięć, centralną pozycję zajmuje mit. Były pisane na zamówienie.

KULTURA PISEMNICZA:

Materiał pisarski  (bardzo różnorodny) →

-liście palmowe,

-kora drzew,

-płótna,

-papirus,

-tabliczki metalowe

-tabliczki drewniane (cieszące się popularnością w życiu codziennym – pisanie na drewnianych tab. aż do średniowiecza).

-Wiązka tabliczek stała się prototypem postaci książek – KODEKSU

Narzędzia pisarskie

-papirus = skośnie ścięta trzcinka, której rozszczepiano końcówki (pióro takie zwano calamus)

-metalowy rylec

-pergamin = trzcinka, pióra ptaków (głównie gęsi)

→ Pisarz grecki posługiwał się  l i n i a ł e m, który służył do nadawania kierunku wierszom i kolumnom.

→ Atrament: z wody, sadzy i gumy / później galasówka.

PALIMPSESTUM → recykling papirusu (zapisywanie na nowo)

KSIĄŻKI:

Najbardziej typową w Grecji był zwój papirusu używany od VI p.n.e. do IV w. n.e.

Z powodów dobrych stosunków z Egiptem -> książka związana była skórą.  Początkowe książki były niedopracowane edytorsko – nierówne wiersze, różne szerokości kolumny, brak odstępów między wyrazami.  W III w. p.n.e kopiści zatrudnienie w BA ustalili normy techniczno-wydawnicze. Max. Wysokość od 15- 30 cm, rękopisy otrzymywały tytuł. Zwoje przenoszono w capsach (specjalne pojemniki), wraz z upadkiem kultury starożytnej książka została zastąpiona kodeksem.

PISMO:

Grecy już w VIII w. p.n.e. używali alfabetu zapisując za pomocą znaków graficznych poszczególne głoski, a nie jak inne państwa pisma ideograficznego. Pismo alfabetyczne przejęli Grecy od Fenicjan ,z tą różnicą , iż zaczęli oni pisać od lewej do prawej, a nie odwrotnie, jak to robili Fenicjanie. Od Greków przejęły je inne ludy Europy, między innymi Etruskowie, które dało podwaliny pod alfabety italskie. Do tej grupy zalicza się pismo łacińskie używane w starożytnym Rzymie.

Cechy literatury starożytnej Grecji i Rzymu:

skupienie się na sprawach ziemskich i pozaziemskich

ukazanie człowieka z całym bogactwem jego duchowych przeżyć

refleksyjność

przestrzeganie zasad poetyckich

łączenie doskonałości formy z bogactwem treści

prezentacja świata wartości humanistycznych

różnorodność rodzajów i gatunków

DEMOKRACJA ATEŃSKA:

SOLON:

· Prawo Solona zakazywało brania pożyczek pod zastaw osoby

· Były to reformy niekorzystne dla arystokracji – uniemożliwiały gospodarcze i polityczne uzależnienie ludności

· Reformy miały na celu przygotowanie Aten na wprowadzenie demokracji

· Prawa i obowiązki obywateli uzależnił od posiadanego majątku

Podzielił Ateńczyków na 4 klasy majątkowe:

1. Pięćsetmiarowcy – 500 miar zboża dochodu

2. Jeźdźcy – 300 miar

3. Mający zaprzęg wołów – 200-300 miar

4. Robotnicy najemni – wolni od długów.

ARCHONTA – urząd w państwie  dostępny tylko Pięćsetmiarowcą.

Sprawowanie urzędów było bezpłatne i wiązało się z ponoszeniem kosztów, dlatego były to stanowiska niedostępne dla ubogich.

TIMOKRACJA – czyli rządy oszacowanych

ZGROMADZENIE LUDOWE (ekklesia)

1. Wszyscy, nawet najubożsi, mieli prawo brać w nim udział

2. Podczas walk politycznych każdy musiał opowiedzieć się po jednej ze stron

3. Wybierało urzędników

5. Decydowało o wojnie i pokoju

7. Wybierało sędziów ludowych (poprzez losowanie)

8. Dyskutuje nad projektami Rady Czterystu, przyjmuje je lub odrzuca

SĄD LUDOWY

1. Sędzią mógł zostać każdy po ukończeniu 30. roku życia

2. Sąd rozpatrywał apelację obywateli od wyroków wydanych przez urzędników

AREOPAG

1. Centralny organ władzy w państwie

2. Zasiadali w nim wyłącznie byli archonci

3. Stał na straży praw i ustroju

4. Sprawował nadzór nad administracją publiczną

5. Mógł unieważnić uchwałę zgromadzenia sprzeczną z prawem

6. Sądził o zabójstwo z premedytacją

Powołał RADĘ CZTERYSTU (po stu Ateńczyków z każdej klasy)

1. Przygotowywała projekty uchwał dla zgromadzenia narodowego

KLEJSTENES

1) Obalił tyranię w Atenach oraz przeprowadził reformy, będące kontynuacją reform Solona. Stały się one podstawą demokracji ateńskiej.

2)  Podzielił Attykę na 10 fyl (dzielnice) oraz zwiększył uprawnienia zgromadzenia ludowego

Zgromadzenie ludowe:

Decydowało o ogólnych sprawach państwa, uczestniczyli w nim wszyscy.

Rada Pięciuset:

Zastąpiła dawną radę Czterystu, w jej skład wchodziło 50 osób z każdej fyli. Posiadała inicjatywę ustawodawczą i mogła występować z wnioskami na eklezjach. 

Areopag:

Rada starszych. Przygotowywali wnioski na eklezję i rozpatrywali sprawy o zabójstwo.

Sąd przysięgłych:

Badał zgodność projektów ustaw z prawem i rozpatrywał apelacje.

OSTRACYZM – Sąd skorupkowy – najsłabsze ogniwo – musisz odejść!

PERYKLES:

Rozszerzył i wzmocnił ustrój demokratyczny, otaczał opieką filozofów i artystów. Zakładał kolonie wzdłuż Morza Czarnego. Rozbudował najważniejszy port starożytnych Aten, co doprowadziło do przewagi handlowej na Morzy Egejskim, a to z kolei spowodowało II Wojnę peloponeską

- PODZIAŁ RADY PIĘCIUSET NA 10 KOMISJI (prytanii)

- rozbudowa floty i portów; przyczynił się do zakończenia budowy tzw. "Długich Murów", łączących Ateny z Pireusem

- Prawo o obywatelstwie w Atenach – zgodnie z nim za obywatela Aten uważano tylko tego, którego rodzice byli Ateńczykami.

Obywatelstwo obejmowało następujące prawa publiczne:

·                         czynne i bierne prawo wyborcze do Rady i Zgromadzenia Ludowego

·                         prawo piastowania urzędów Peryklesowskich.

·                         Prawo do stawania przed sądem

Obywatelstwo obejmowało następujące prawa prywatne:

·                         wstępowania w związek małżeński

·                         kupna i sprzedaży ziemi

Do obowiązków obywateli należało:

·                         płacenie podatków

·                         służba wojskowa

·                         nienaganne życie prywatne

OGÓLNIE O DEMOKRACJI:

W starożytności jako demokrację oznaczano ustrój polityczny istniejący, w niektórych polis greckich (szczególnie Atenach) przeciwstawiany monarchii (rządom 1 osoby), czy oligarchii (rządom nielicznych)

Pierwsza demokracja powstała w Atenach pod przywództwem Klejstenesa. Nazywa się go ojcem demokracji ateńskiej.

Demokracja ateńska miała formę demokracji bezpośredniej o dwóch cechach charakterystycznych: o losowym wyborze obywateli na niektóre urzędy administracyjne i sądowe, oraz Zgromadzenie Ludowe (Eklezję) o uprawnieniach prawodawczych, składające się z wszystkich obywateli [wykluczając takie tam tylko kobiety, cudzoziemców (metjojków), chłopców poniżej 20lat oraz niewolników]

→ Idiota – jednostka nie interesująca się polityką (:

źródła demokracji →  elegie polityczne Solona, mowa Peryklesa, dzieje Herodota

OCHLOKRACJA: „rządy tłumu”.

Władzę sprawuje bez żadnych struktur i zasad ulegający emocjom tłum

łac. wulgus – tłum, motłoch bez świadomości a rządzą.

O demokracji pisał m.in.

→ Arystoteles  „Ustrój polityczny Aten” (przypisuje się mu to dzieło ale prawdopodobnie napisał je jego uczeń – Platon)

→ Ksenofon – historyk – „wyprawa Dariusza”, „ustrój polityczny Aten” (opis systematyki greckiej, krytyka demokracji)

Mizogina – patologiczne, silne uprzedzenie mężczyzny do kobiet.

OGÓLNE DEFINICJE:

MIMESIS:

- Kategoria estetyczna wywodząca się z filozofii Arystotelesa.

- Zakładała naśladowanie natury, lecz nie oznacza wiernego kopiowania rzeczywistości.

OTIUM -> Czas wolny od zajęć, szlachetny odpoczynek – działalność intelektualna

NEGOTIUM -> czas pracy, działalność publiczna

LUCUBRATIO -> działalność w nocy -> np. przepisywanie, lub tłumaczenie

KULTURA: „Kultura, czyli cywilizacja w szerokim etnograficznym sensie, jest całością, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo oraz wszelkie inne zdolności i nawyki zdobyte przez człowieka jak i społeczeństwa.

BULE – Rada ustawodawcza, najwyższy organ władzy w Grecji.

Siedem sztuk wyzwolonych (Siedem umiejętności godnych człowieka wolnego)

- podstawa wykształcenia w Starożytności i średniowieczu.

- dzieliły się na dwie mniejsze: trivium(gramatyka, logika i retoryka) i quadrivium.

- Marcjanusa Kapelli – twórca podręcznika wykładanych wszystkich w szkole nauk.

MOWA PERYKLESA

Do wygłoszenia mowy ku czci pierwszych poległych wybrano Peryklesa. (napisana przez Tukidydesa)

„Nasz ustrój polityczny nie jest naśladownictwem, a my sami raczej jesteśmy wzorem dla innych niż inni dla nas”

        O ustroju demokratycznym:

·            który opiera się na większości obywateli

·            każdy obywatel jest równy wobec prawa

·            jednostkę ceni się za talent a nie za grupę społeczną, którą reprezentuje

·            ubóstwo nie ma wpływu na karierę

·            zasada wolności

·            poszanowanie prawa w życiu publicznym

·            brak ingerencji w życie innych ludzi

·            wypoczynek po pracy → igrzyska, uroczystości religijne

·            czym się różnią od innych?

→ nie wydalają cudzoziemców, pozwalają im się uczyć, obserwować ich kulturę

→ żyją swobodniej niż Spartanie a potrafią stawić czoło równym niebezpieczeństwom

→ Ateny walczą same i przeważnie odnoszą zwycięstwo

→ siły zbrojne rozdzielili między flotę i armię lądową

→ najpierw plan, potem działanie

→ wspomagają innych, tak zdobywają „przyjaciół”

·            Ateńczycy kochają piękno

·            są jednym narodem

·            jednostka, która nie interesuje się życiem państwa jest bezużyteczna

·            państwo jako szkoła wychowania Hellady

AULUS GELLIUSZ, NOCE ATTYCKIE

Aulus Gellius (druga połowa II wieku n.e.) – uczony i pisarz rzymski, miłośnik starożytności i kolekcjoner ciekawostek. Znany jest jako autor książki zatytułowanej Noce Attyckie

·            Noce Attyckie to składające się z 400 rozdziałów kompendium bieżących wydarzeń związanych z życiem intelektualnym autora, w głównej części mające charakter wyciągu ze zbieranych przez wiele lat notatek na temat różnych lektur.

·            Materiał zawarty w dziele Gelliusza ułożony bez określonego porządku, co jest świadomym zabiegiem autora.

·            Każdy rozdział poświęcony jest innemu zagadnieniu z zakresu literatury, języka, kultury, prawa i wielu aspektów życia codziennego starożytnej Grecji i Rzymu. Z tego powodu, a także dlatego, że autor obficie cytuje dzieła sobie znane, lecz dziś już zaginione, Noce Attyckie są bezcenną kopalnią wiedzy na temat Rzymu II w. n.e. oraz starożytności grecko-rzymskiej w ogóle.

·            Autor był zwolennikiem prądu archaistycznego w literaturze rzymskiej, odczuwającego przesyt zretoryzowaną prozą okresu klasycznego i upatrującego sposobu na "odmłodzenie" języka literackiego przez nawrót do pisarzy okresu archaicznego i wczesnoklasycznego, z niewielkimi tylko koncesjami na rzecz wczesnego cesarstwa. Ta tendencja ma wpływ na dobór lektur Gelliusza.

·            Ulubionym historykiem autora jest  Katon Starszy oraz Quintus Claudius Quadrigarius (znany nam jedynie z fragmentów zawartych w Nocach Attyckich).

 Seneka jest jedynie obiektem krytyki jako autor wygłaszający niezbyt mądre sądy na temat Enniusza.

·            W sumie Gelliusz zacytował aż 275 utworów greckich oraz rzymskich. Po ukończeniu dwudziestu tomów, napisaniu posłowia i spisu treści Gelliusz zamierzał kontynuować pracę i wydać następną książkę o podobnym charakterze, jednak czy kiedykolwiek udało mu się ten zamiar zrealizować, nie wiadomo.

→ Filantropia (stgr. philanthrōpia – dobroczynność, życzliwość; philánthrōpos – kochający ludzkość) rodzaj miłego usposobienia i życzliwości wobec ludzi bez żadnych zastrzeżeń.

·            w kulturze greckiej pojawiła się ona już w epoce klasycznej, w twórczości dramatycznej (Prometeusz skowany) pierwszego wielkiego tragika — Ajschylosa, który w usta sług Zeusa, wymierzających tytanowi Prometeuszowi karę szarpania wątroby przez sępa, nałożoną za obdarowanie ludzi ogniem wykradzionym z Olimpu, włożył słowa uzasadnienia: „aby zaniechał usposobienia miłującego ludzi” (philanthrópou de páuesthai trópou, w. 11); choć nowy ten wyraz zniknął na pewien czas z języka, wkrótce pojawił się znowu w komedii Arystofanesa

·            Arystoteles wiązał filantropię z przyjaźnią, a Teofrast pierwszy dokonał rozszerzenia jej obowiązywalności na wszystkich ludzi; z czasem, „filantropami” zaczęto nazywać nie tylko bogów (zwłaszcza Dionizosa i Zeusa-Zbawcę), ale również królów;

ŚWIDERKÓWNA

·            W epoce hellenistycznej ustala się ostatecznie system klasycznego wychowania, który przejmą Rzymianie i tylko z nieznacznymi zmianami przekażą średniowiecznej Europie.

·            Sztuka wymowy staje się synonimem ogłady i wykształcenia

·            kulturę hellenizmu nazywano kulturą krasomówstwa.

·            Każdy Hellen powinien być:

→ oczytany w dziełach starych poetów

→ umieć mówić i pisać, posługując się przynajmniej prostymi figurami retorycznymi

***wówczas stawał się Hellenem – człowiekiem kulturalnym ***

PEIDAGOGOS → to pierwotnie niewolnik, który odprowadzał małych chłopców do szkoły. W naszej pedagogii skupiliśmy uwagę na dziecku. Hellenów obchodził człowiek dojrzały, ukształtowany. Chcieli kształcić ludzi, aby w razie potrzeby mogli stać się specjalistami.

GIMNAZJON → plac ćwiczeń gimnastycznych, później szkoła przygotowująca młodych Greków do obowiązków obywatelskich.  Stał się sercem każdej greckiej polis, każdego skupiska Hellenów.

Pajdeia łączyła najdalsze kraje.

W jedności tej uczestniczył każdy, kto miał prawo zwać się Hellenem (nie obejmowała ona ludności miejscowej). Wybrańcy mogli uzyskać wstęp do gimnazjonów ale najpierw musieli dowieść swego (nawet mitycznego) pokrewieństwa z Grekami.

·            Gimnazjony, zakładane przez Hellenów i dla Hellenów,  pozwalały im zachować swą odrębność w morzu obcych języków i obyczajów

·            z czasem schodzili się tutaj obywatele i nie-obywatele, przejezdni itd. słuchali recytacji, wykładów

HERODOT: DZIEJE

Herodot (ok. 485-ok. 425 p.n.e.), grecki historyk z Azji Mniejszej, zwany przez Cycerona ojcem historii, podróżnik. Autor licznych opisów podróży, jak też materiałów historycznych, etnograficznych i geograficznych. * Księga VIII mówi o walkach u przylądka Artemizjoni o bitwie pod Salaminą.

·            Herodot przedstawia próbę zdefiniowania, na czym opiera się poczucie etnicznej wspólnoty Greków. Podkreśla znaczenie wspólnych wierzeń i praktyk religijnych oraz obyczajów, ale na pierwszym miejscu wymienia wspólnotę krwi i język

TUKIDYDES: WOJNA PELOPONESKA

·            wybitne dzieło historyczne Tukidydesa opisujące przebieg wojny peloponeskiej (431-404 p.n.e.) pomiędzy Spartą a Atenami oraz ich sprzymierzeńcami. Powstało w V wieku p.n.e.

Dzieło jest istotne z wielu względów. Po raz pierwszy odwołano się tutaj w sposób przemyślany do metodologii badań historycznych.

→ Wojnie peloponeskiej znaleźć można różne metody wnioskowania o przeszłości, na podstawie śladów dostępnych dla historyka. np. z faktu, że najstarsza świątynia ateńska znajduje się na akropolu wnioskuje, że jest to najstarsza część miasta.  Z tego powodu dzieło jest niezastąpionym źródłem wiedzy o wojnie peloponeskiej.

Tukidydes przedstawił fakty z niezwykłą skrupulatnością. Informacje o wydarzeniach czerpał z własnych przeżyć, lub z relacji wiarygodnych świadków.  Wszelkie informacje poddaje racjonalnej weryfikacji. Jeśli znajduje sprzeczne wersje, porównuje je ze sobą i próbuje dociec prawdy.

Zyskał miano największego historyka świata antycznego i ojca nowoczesnej historiografii. Metody zastosowane przez niego wyprzedzały czasy w których żył.  Pracował nad swym dziełem całe życie, rozpoczynając prace z początkiem wojny przewidując, że będzie to największy konflikt świata greckiego. Był on pierwszym historykiem, który racjonalnie podszedł do analizy przyczyn i konsekwencji wydarzeń historycznych. W przeciwieństwie do innych autorów starożytności w zdarzeniach historycznych nie upatrywał ingerencji sił nadprzyrodzonych Wierzył, że historia się powtarza, ponieważ natura ludzka jest niezmienna. Wiedza o niezmienności natury ludzkiej i znajomość historii pozwala przewidzieć przebieg podobnych wydarzeń w przyszłości. W Wojnie peloponeskiej znaleźć można informacje o sytuacji gospodarczej miast, nastrojach społecznych i ukrytych przyczynach wydarzeń. Według Tukidydesa nie należy wierzyć w oficjalne przyczyny postępowania państw, gdyż badając je dokładnie dojdzie się zawsze do prawdziwych przyczyn, którymi są własny interes, strach lub ambicja.

Księga 1

– przed powstaniem zwyczajowo pojmowanej Hellady Tukidydes mówi o istnieniu barbarzyńskich zwyczajów i wielu wojnach każdego z każdym

– od początku rozwijano floty, które pozwalały panować nad morzem Egejskim

– dawniej brak wojen lądowych (najwyżej z sąsiadami), duża rola wypadów floty

– wielka wojna ( z Persami) podzieliła świat grecki na potęgi: lądową (Sparta)  i morską (Ateny) dalej do obu obozów dołączały się kolejne polis

– wg Tukidydesa przyczyną wojny był wzrost potęgi ateńskiej naruszający istniejącą równowagę sił i niepokojący Spartę

Starożytni Grecy sami siebie określali mianem Hellenów, a swój kraj nazywali Helladą. Określenie Grecy i Grecja pochodzi od starożytnych Rzymian.

Od wielkiej kolonizacji zaczęła funkcjonować nazwa Helleni.

Każdy szczep nadawał od siebie nazwę krajowi, jaki zamieszkiwał. Dopiero gdy Hellen i jego synowie doszli do potęgi w Ftiotydzie zaczęto powszechnie przybierać nazwę Hellenów.

JULIUSZ CEZAR: O WOJNIE GALIJSKIEJ

·            pamiętniki Juliusza Cezara, opisujące 9 lat wojen galijskich (58-50 p.n.e.).

·            Cezar napisał siedem ksiąg swojej relacji, z których każda obejmuje wydarzenia jednego roku. Wybuch wojny domowej przerwał pracę Cezara nad utworem. W późniejszym okresie Aulus Hircjusz dopisał ósmą księgę wojny galijskiej, mającą stanowić łącznik z innym dziełem Cezara, O wojnie domowej.

·            Cezar wprowadził w swoim dziele zupełnie nowy styl pisania pamiętników.

→ Pisał o sobie w trzeciej osobie, prostym i zwięzłym językiem, beznamiętnością zbliżonym do raportów wojskowych, nadając swoim relacjom formę corocznego sprawozdania, zamiast wychwalania własnych dokonań. Kunszt pisarski Cezara został doceniony nawet przez jego zaciekłych przeciwników politycznych, m.in. Cycerona.

Oprócz opisu działań wojennych, Cezar przekazuje w swojej relacji liczne informacje o ludach zamieszkujących Galię, ich zwyczajach, kulturze i wierzeniach.

Stosunek Cezara do Belgów

Ø         propaganda –  celowo opisywał ich w „dobrym” świetle – (to co jest poznane nie jest już takie straszne)

Ø         wyraża podziw dla Belgów, bo żyją z dala od cywilizacji  R z y m s k i e j (a więc nie są ludźmi lecz dzikimi)

Ø         ludobójstwo i wprowadzenie kultury rzymskiej